ในยุคที่โลกกำลังเผชิญกับปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ก๊าซเรือนกระจก กลายเป็นประเด็นสำคัญที่ทุกภาคส่วนต้องให้ความสนใจ สำหรับประเทศไทย การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ถูกกำหนดไว้ในกรอบนโยบายและกฎหมายที่มีความสำคัญต่อการดำเนินธุรกิจ โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ประกอบการที่ต้องปรับตัวให้สอดคล้องกับมาตรฐานสิ่งแวดล้อมทั้งในประเทศและสากล
การทำความเข้าใจกับกฎหมาย เช่น แผนปฏิบัติการด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของประเทศไทย (TCCAP) หรือข้อกำหนดเรื่องการรายงานการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ไม่เพียงช่วยลดความเสี่ยงทางกฎหมาย แต่ยังเป็นโอกาสในการเสริมสร้างภาพลักษณ์ที่ดีในสายตาลูกค้าและพันธมิตร การปฏิบัติตามนโยบายดังกล่าวไม่เพียงแค่ปกป้องสิ่งแวดล้อม แต่ยังช่วยให้ธุรกิจสามารถแข่งขันได้ในยุคที่การพัฒนาอย่างยั่งยืนกลายเป็นหัวใจสำคัญของตลาดโลก
ประเทศไทยได้จัดทำ แผนแม่บทรองรับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ พ.ศ. 2558–2593 เพื่อเตรียมความพร้อมและปรับตัวต่อผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ โดยมีวิสัยทัศน์ว่า “ประเทศไทยมีภูมิคุ้มกันต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและมีการเติบโตที่ปล่อยคาร์บอนต่ำ ตามแนวทางการพัฒนาที่ยั่งยืน”
แผนแม่บทนี้ประกอบด้วยแนวทางและมาตรการหลัก 3 ด้าน ได้แก่
- การปรับตัวต่อผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ครอบคลุม 6 สาขา:
- การจัดการน้ำ
- การเกษตรและความมั่นคงทางอาหาร
- สาธารณสุข
- การท่องเที่ยว
- การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ
- การตั้งถิ่นฐานและความมั่นคงของมนุษย์
- การลดก๊าซเรือนกระจกและส่งเสริมการเติบโตที่ปล่อยคาร์บอนต่ำ ครอบคลุม 8 สาขา:
- การผลิตไฟฟ้า
- คมนาคมขนส่ง
- การใช้พลังงานในอาคาร
- อุตสาหกรรม
- ของเสีย
- เกษตร
- ป่าไม้
- การจัดการเมือง
- การสร้างขีดความสามารถด้านการบริหารจัดการการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ รวมถึง:
- การพัฒนางานวิจัย
- เทคโนโลยี
- กลไกสนับสนุนการดำเนินงาน
- การสร้างความตระหนักรู้
- แนวทางความร่วมมือ
นอกจากนี้ ประเทศไทยยังได้จัดทำ แผนการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศแห่งชาติ (National Adaptation Plan: NAP) เพื่อประเมินความเปราะบางและจัดทำมาตรการปรับตัวในสาขาต่าง ๆ
การดำเนินงานตามแผนเหล่านี้มีความสำคัญอย่างยิ่งสำหรับผู้ประกอบการไทยในการปรับตัวและดำเนินธุรกิจอย่างยั่งยืนภายใต้สภาวะการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่เกิดขึ้น
นโยบายและกฎหมายเกี่ยวกับก๊าซเรือนกระจกที่ผู้ประกอบการควรรู้
ในยุคที่การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศกลายเป็นปัญหาระดับโลก นโยบายและกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการลดก๊าซเรือนกระจกได้เข้ามามีบทบาทสำคัญทั้งในระดับประเทศและนานาชาติ ผู้ประกอบการจำเป็นต้องทำความเข้าใจและปฏิบัติตามข้อกำหนดเหล่านี้เพื่อให้ธุรกิจของตนดำเนินไปได้อย่างยั่งยืน บทความนี้จะอธิบายหัวข้อสำคัญในเรื่องดังกล่าว พร้อมยกตัวอย่างปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในทางปฏิบัติ
ความสำคัญของกฎหมายและนโยบายด้านก๊าซเรือนกระจก
การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเป็นเป้าหมายหลักในการแก้ปัญหาโลกร้อน โดยรัฐบาลหลายประเทศ รวมถึงประเทศไทย ได้ออกกฎหมายและนโยบายเพื่อกำหนดแนวทางการดำเนินธุรกิจที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมให้น้อยที่สุด ตัวอย่างเช่น:
- ข้อตกลงปารีส (Paris Agreement): เป็นข้อตกลงระดับนานาชาติที่มีเป้าหมายจำกัดอุณหภูมิโลกให้เพิ่มขึ้นไม่เกิน 1.5-2°C เมื่อเทียบกับยุคก่อนอุตสาหกรรม
- ยุทธศาสตร์ประเทศไทย 2050 Carbon Neutrality: เป้าหมายของไทยคือการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ภายในปี 2050
ปัญหาที่อาจเกิดขึ้น:
ผู้ประกอบการบางรายอาจขาดความรู้และทรัพยากรในการวางแผนลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกตามเป้าหมายนี้ ซึ่งอาจนำไปสู่การผิดกฎหมายและการเสียค่าปรับ
กฎหมายควบคุมการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในประเทศไทย
ในประเทศไทย มีกฎหมายและข้อกำหนดที่เกี่ยวข้อง เช่น
- พระราชบัญญัติการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (อยู่ในกระบวนการพัฒนา): เป็นกฎหมายที่กำหนดให้มีการควบคุมการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในภาคอุตสาหกรรม และการรายงานข้อมูลการปล่อยก๊าซ
- ระบบการรายงานและตรวจสอบการปล่อยก๊าซ (MRV): ผู้ประกอบการในภาคพลังงาน อุตสาหกรรม และขนส่งจำเป็นต้องส่งรายงานเกี่ยวกับการปล่อยก๊าซเรือนกระจก
ปัญหาที่อาจเกิดขึ้น:
ระบบ MRV อาจซับซ้อนและต้องใช้ทรัพยากร เช่น การจ้างผู้เชี่ยวชาญเพื่อจัดทำรายงานที่ถูกต้อง ซึ่งเป็นอุปสรรคสำหรับ SMEs
การจัดการเครดิตคาร์บอน (Carbon Credits)
การซื้อขายเครดิตคาร์บอนเป็นหนึ่งในกลไกที่ช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เช่น
- ระบบซื้อขายคาร์บอนเครดิต (Carbon Trading): ผู้ประกอบการที่มีการปล่อยก๊าซเกินสามารถซื้อเครดิตคาร์บอนจากองค์กรที่ปล่อยก๊าซต่ำกว่าเป้าหมาย
- โครงการลดก๊าซเรือนกระจกโดยสมัครใจ (T-VER): โครงการในประเทศไทยที่สนับสนุนให้ภาคเอกชนลงทุนในกิจกรรมที่ช่วยลดก๊าซ เช่น การปลูกป่า
ปัญหาที่อาจเกิดขึ้น:
ตลาดคาร์บอนยังไม่ชัดเจนและมีความผันผวน ผู้ประกอบการอาจประสบความเสี่ยงในการลงทุน
การปรับตัวต่อมาตรการ CBAM ของสหภาพยุโรป
สหภาพยุโรปได้เริ่มใช้ กลไกปรับราคาคาร์บอนก่อนเข้าพรมแดน (CBAM) ซึ่งบังคับให้ผู้ส่งออกสินค้าไปยัง EU ต้องจ่ายค่าธรรมเนียมคาร์บอน หากสินค้านั้นมีกระบวนการผลิตที่ปล่อยก๊าซสูง
- สินค้าที่ได้รับผลกระทบ: เช่น เหล็ก อลูมิเนียม ปูนซีเมนต์ ไฟฟ้า และปุ๋ย
- เป้าหมาย: ลดการนำเข้าจากประเทศที่ไม่มีการควบคุมการปล่อยก๊าซที่เพียงพอ
ปัญหาที่อาจเกิดขึ้น:
ผู้ส่งออกไทยอาจประสบปัญหาในการปรับปรุงกระบวนการผลิตเพื่อลดคาร์บอน และอาจเสียโอกาสในการแข่งขันในตลาดยุโรป
แนวทางปฏิบัติที่ผู้ประกอบการควรทำ
เพื่อให้สอดคล้องกับนโยบายและกฎหมาย ผู้ประกอบการควรดำเนินการดังนี้:
- วิเคราะห์การปล่อยก๊าซเรือนกระจกในองค์กร: ใช้เครื่องมือและระบบมาตรฐาน เช่น ISO 14064
- ปรับเปลี่ยนกระบวนการผลิต: ใช้พลังงานหมุนเวียน เช่น พลังงานแสงอาทิตย์ หรือลดการใช้พลังงาน
- ลงทุนในโครงการลดคาร์บอน: เช่น การปลูกป่า การใช้เทคโนโลยี Carbon Capture
- เข้าร่วมตลาดคาร์บอนเครดิต: เพื่อสร้างรายได้หรือชดเชยการปล่อยก๊าซ
ปัญหาที่อาจเกิดขึ้น:
การเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีหรือการลงทุนในพลังงานหมุนเวียนอาจมีต้นทุนสูง และต้องใช้เวลานานในการคืนทุน
สรุป
นโยบายและกฎหมายเกี่ยวกับก๊าซเรือนกระจกไม่เพียงแต่มีผลต่อสิ่งแวดล้อม แต่ยังส่งผลโดยตรงต่อการแข่งขันและการดำเนินธุรกิจในอนาคต ผู้ประกอบการควรเตรียมพร้อมทั้งด้านความรู้และทรัพยากรเพื่อให้สามารถปรับตัวได้อย่างเหมาะสม การร่วมมือกับภาครัฐและการใช้เทคโนโลยีเป็นกุญแจสำคัญในการทำให้ธุรกิจเติบโตอย่างยั่งยืน
ตัวอย่างปัญหาและแนวทางแก้ไข:
- ปัญหา: ผู้ประกอบการขนาดเล็กขาดทรัพยากรในการปรับเปลี่ยนกระบวนการผลิต
- แนวทางแก้ไข: การขอรับการสนับสนุนทางการเงินจากโครงการรัฐ หรือการรวมกลุ่มกับองค์กรอื่นเพื่อใช้ทรัพยากรร่วมกัน
